جشنواره موسیقی نواحی؛ فعلا در دسترس نیست!

رویدادی در حد و اندازه‌های فراتر از گستره جعفرافیایی ایران زمین که می‌تواند در جغرافیایی فرهنگی جهان نیز نقش بسیار ارزشمندی ایفا کند و در قالب یک پهنای گسترده معرف درستی برای «ایران فرهنگیِ» باشد که جای جای آن سرشار از ملودی‌ها و نغماتی برگرفته از اندیشه و تفکراتی است که بسیاری از آنها نشات گرفته از مفاهیم والای الهی و انسانی هستند. پرتوهایی ساطع شده از شادیانه‌ها، سوگواره‌ها، کارآواها و بسیاری از ملودی‌هایی که به همه ما، فارغ از برگزاری یک رویداد و جشنواره درس انسانیت، زندگی و دلاوری می‌دهد و چه بهتر که بتواند در قالب یک رویداد ملی موسیقایی نمایش دهنده منتخبی از نواها برای معرفی موسیقی ایران زمین باشد.

مسیری که البته در این چند سالی که از «حیات» و «ممات» آن می گذرد، بسته به شرایط سیاسی و فرهنگی تغییر دولت ها دائم در حال تغییر و تحول بوده و هیچ گاه نتوانسته در یک مسیر از پیش تعیین شده و دارای هدف و متعالی هدایت شود. چرا که با ورود هر مدیر یا دبیری به این رویداد، منویات و دستاوردهای مثبت و مطلوب و حتی منفی دوره های گذشته یا به طور مطلق به محاق فراموشی رفته و یا به دلیل اینکه مدیر جدید خواهان دنباله روی منویات دوره قبلی نبوده تلاش کرده، سیاستگذاری های خود را در روند جاری این رویداد ملی پیاده کند.

سیاست‌هایی که گاه مثبت و گاه منفی در هر دوره به تناسب فعالیت ها با تحولات شگرفی همراه بوده اند. مسیری که به نظر می آید نه سند و نه اساسنامه و نه هرکلید واژه ای از این دست می تواند شرایط فعلی توجه بیشتر به موسیقی نواحی را به سمت مطلوب خود هدایت کند زیرا فعلا تبدیل به مسیری شده که نگاه و ایده و طرح مشخصی برای افزایش مخاطب ندارد و هر نتیجه ای که از این مسیر در قالب عنوان «جشنواره موسیقی نواحی» پیش روی مخاطبان قرار گیرد، باید بسته به فراخور تغییرات مدیریتی آن را ارزیابی کرد. محوری که دوباره همان کلید واژه جهانی ویلیام شکسپیر در نمایشنامه جاودان «هملت» را در ذهن متبادرمی کند: «بودن یا نبودن؛ مسئله این است».

به هر ترتیب اهالی رسانه طی دوره های گذشته درباره بایدها و نبایدهای برگزاری جشنواره موسیقی نواحی تا آنجا که بوده آسیب شناسی های لازم را انجام داده اند؛ گزاره هایی که به نظر می آید خروجی آنها چه از منظر اخبار و مطالب تولید شده در روابط عمومی ها، چه کارشناسان و چه خبرنگارانی که دلسوزانه در این مسیر قدم بر می دارند فعلا راه به جایی نبرده و هنوز معلوم نیست که چه سرنوشتی در انتظار هفدهمین جشنواره موسیقی نواحی است؟ مسیری که اگر براساس زمان بندی دوره های گذشته بخواهیم به ماجرا نگاه کنیم حداقل باید تا به امروز نصف بیشتر مسیر را با توجه به منطقه ای شدن برگزاری این رویداد طی می کرد و مخاطبان می بایست منتظر بخش «ملی» یا «بین المللی» آن بودند.

اگر بخواهیم منصفانه به ماجرا نگاه کنیم، طبیعتا موضوع جابه جایی دولت ها و انتصاب ها و حواشی مرتبط به آن قطعا و حتما زمان زیادی را صرف خود کرده است. مسیری که نتایج تاخیر آن در یک نگاه پلکانی می تواند به رویدادهایی چون جشنواره موسیقی نواحی نیز ارتباط پیدا کند. چرا که طبیعتا با تغییر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و پیرو آن انتصاب معاونت امور هنری به عنوان عالی ترین مرجع تصمیم گیری حوزه های موسیقی، تئاتر و هنرهای تجسمی طبیعتا باید شاهد تاخیر در فعالیت ها بود. فعالیت هایی که در حوزه جشنواره موسیقی نواحی باید در زمینه هایی چون مدیریت دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و انجمن موسیقی ایران انجام شود. مسیری که فعلا برای آن تصمیم گیری نشده و تا لحظه مخابره این گزارش هنوز خبری از تغییر و تحولات مدیریتی در این حوزه ها به رسانه ها اطلاع رسانی نشده است که بتوان بر اساس این تغییرات به جمع بندی احتمالی رسید.

شرایطی که اکنون به واسطه همین ماجراهایی که به آن اشاره شد، معلوم نیست چه سرنوشتی را در مسیر برگزاری جشنواره موسیقی نواحی ایران قرار داده است. جریانی تقریبا نامعلوم که بهتر است مراجع ذی صلاح در این زمینه اطلاع رسانی منسجم تری داشته باشند تا ابتدا مخاطبان، سپس هنرمندان و بعد اهالی رسانه در جریان این موضوع قرار بگیرند که آیا می توانند در این چند ماه باقی مانده به پایان سال که جشنواره مهمی چون جشنواره بین المللی موسیقی فجر نیز پیش روی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دارد، منتظر برگزاری دوره هفدهم جشنواره موسیقی نواحی باشند یا خیر؟ مسیری که اگر تصمیمی هم برای توقف موقت یا هر تصمیم دیگری مطرح است می تواند در یک گستره رسانه ای اطلاع رسانی شود.

به هرترتیب آنچه روایت شد، ارائه شرایطی از روند کنونی برگزاری جشنواره موسیقی نواحی در دوره هفدهم است که باعث شد در ادامه این روایت به روزنگاری آنچه برای این دوره تاکنون گذشته بپردازیم و از مسئولان تصمیم بگیر بخواهیم تا در روزهای باقی مانده نسبت به نحوه برگزاری یا برگزار نشدن احتمالی این رویداد موسیقایی به ارائه نقطه نظرات رسمی خود بپردازند. چرا که خوب می دانیم چشم امید بسیاری از بزرگان و فعالان عرصه موسیقی نواحی به این رویداد معتبر ملی است که می تواند در گستره های بین المللی هم معرفی شود.

۱۹ دی ۱۴۰۲؛ محمد علی مرآتی دبیر دوره هفدهم شد

روز سه شنبه دوازدهم دی سال ۱۴۰۲ بود که آیین پایانی شانزدهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی با حضور محمدمهدی اسماعیلی وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمود سالاری معاون وقت امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، امیرحسین سمیعی مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمد اله یاری مدیرعامل بنیاد فرهنگی هنری رودکی در تالار رودکی تهران برگزار شد و طی آن محمد قیوم امینی خلیلی خواننده موسیقی مقامی خراسان، فرامرز رستمی هنرمند فعال حوزه ترانه‌خوانی شمال خراسان، خداداد صحراروش نوازنده قوشمه شمال خراسان، مجتبی خان قیطاقی نوازنده دوتار شمال خراسان و علی پویانیا خواننده آواز مقامی بویراحمدی نشان درجه یک هنری خود را دریافت کردند.

در این بخش از برنامه محمدعلی مرآتی با قرائت حکمی در حضور محمدمهدی اسماعیلی، محمود سالاری و امیرحسین سمیعی از سوی محمود سالاری بار دیگر به عنوان دبیر هفدهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران انتخاب شد.

محمدعلی مرآتی، متولد اول مهر ١٣۵١، در رشته موسیقی تحصیل کرده و مدرک دکترای اتنوموزیکولوژی از دانشگاه پاریس دارد. کمانچه را نزد استادانی چون منوچهر طاهرزاده، محمود مرآتی و اردشیر کامکار و هادی منتظری یاد گرفته و مبانی تخصصی موسیقی دستگاهی ایران و آهنگسازی را نزد استادانی چون فرامرز پایور، هوشنگ ظریف، منصور نریمان، محمدرضا لطفی، احمد پژمان، محمدرضا درویشی، کامبیز روشن‌روان، فرهاد فخرالدینی و هوشنگ کامکار در دانشگاه تهران بین سال‌های ٧٣ تا ٧٩ آموخته است. او آهنگسازی‌های مختلفی در کارنامه هنری خود دارد.

وی مسئولیت دبیری و عضویت در شورای سیاست‌گذاری در چندین دوره جشنواره موسیقی نواحی ایران و نیز عضویت در هیئت انتخاب و داوری و شورای سیاست‌گذاری را در ادوار مختلف جشنواره موسیقی فجر برعهده داشته است.

۱۴ تیر ۱۴۰۳؛ آقای دبیر مدیرعامل انجمن موسیقی ایران شد

از جزییات ماجرای برگزاری دوره هفدهم جشنواره موسیقی نواحی ایران خبری نبود تا اینکه روز چهاردهم تیر سال ۱۴۰۳ خبر رسید که محمدعلی مرآتی پژوهشگری که زمستان سال ۱۴۰۲ حکم دبیری جشنواره را دریافت کرده بود، از سوی امیرحسین سمیعی مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به سمت مدیرعاملی انجمن موسیقی ایرانی انتخاب شده است.

این در حالی است که بخش اجرایی جشنواره موسیقی نواحی ایران و اساسا جشنواره های ملی تحت پوشش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توسط انجمن موسیقی ایران انجام می شود. مسیری که برخی ها نیز به آن خرده گرفتند که انتخاب مرآتی به عنوان مدیرعامل انجمن موسیقی ایران و مدیریت هم زمان جشنواره موسیقی نواحی به صورت هم زمان چندان به صلاح نیست.

توضیح اینکه مراسم اعطای این حکم در دفتر موسیقی معاونت هنری و با حضور محمود سالاری معاون هنری وقت، احمد صدری و داوود گنجه ای اعضای هیئت امنای انجمن موسیقی ایران برگزار و از خدمات سید امیرعباس ستایشگر مدیرعامل پیشین انجمن موسیقی ایران هم قدردانی شد.

۳۰ مرداد ۱۴۰۳؛ فراخوان دوره هفدهم جشنواره موسیقی نواحی منتشر شد

دبیرخانه هفدهمین جشنواره موسیقی نواحی روز سی ام مرداد سال ۱۴۰۳ بود که با انتشار متن فراخوان و اعلام برگزاری آن در ۲ مرحله منطقه‌ای و ملی‌ـ‌بین‌المللی از کلیه هنرمندان حوزه موسیقی اقوام در بخش‌های‌ «اجرای‌صحنه‌ای» و «پژوهشی» دعوت به‌عمل آورد.

بر اساس آن چه در این خبر منتشر شد، قرار بود بخش اول این دوره از جشنواره در ۵ منطقه ایران در مهر ۱۴۰۳، در یک گستره ملی به‌ همت دفتر موسیقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، توسط انجمن موسیقی ایران و با همکاری ادارات کل فرهنگ و ارشاد استان‌های سراسر کشور به‌صورت غیررقابتی برگزار شود.

بر این اساس، مرحله منطقه‌ای این جشنواره در استان‌های تهران، قزوین، مازندران، خراسان شمالی، سمنان، گلستان، البرز، و قم با برگزاری در استان خراسان شمالی به عنوان منطقه اول، استان‌های اصفهان، فارس، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان با برگزاری در استان چهارمحال و بختیاری به عنوان منطقه دوم، استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، زنجان و گیلان با برگزاری در استان اردبیل به عنوان منطقه سوم، استان‌های کرمانشاه، ایلام، لرستان، همدان، مرکزی و کردستان با برگزاری در استان کرمانشاه به عنوان منطقه چهارم، استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، کرمان، یزد، سیستان و بلوچستان و هرمزگان با برگزاری در استان کرمان به عنوان منطقه پنجم می بایست، برگزار می شد.

شنبه ۳ شهریور ۱۴۰۳؛ برگزاری یک نشست هماهنگی در استان اردبیل

روز شنبه سوم شهریور بود که نشست هماهنگی هفدهمین جشنواره منطقه‌ای موسیقی نواحی ایران در اداره ارشاد استان اردبیل به عنوان میزبان منطقه سه با حضور مدیرعامل انجمن موسیقی ایران، معاون امور هنری اداره ارشاد استان اردبیل و اعضای انجمن موسیقی استان برگزار شد.

در این نشست درباره مسائل اجرایی همچون اسکان و پذیرایی از هنرمندان نواحی، سالن و ضرورت صدابرداری دقیق و نورپردازی، نحوه معرفی هنرمندان استان میزبان به جشنواره جهت داوری آثار توسط هیئت انتخاب، ثبت نام هنرمندان پیشکسوت استان اردبیل در سامانه «بامک» انجمن موسیقی ایران، و هماهنگی با صدا و سیمای استان جهت پوشش اجراها بحث و گفتگو شد.

حفظ کرامت هنرمندان و شناسایی موسیقیدانان اصیل و به‌خصوص گمنام برای حضور در جشنواره در منطقه سه و همچنین اجرای منظم و مؤثر در روزهای برگزاری جشنواره از جمله نکاتی بود که توسط مدیرعامل انجمن موسیقی ایران (محمدعلی مرآتی) مطرح شد.

توضیح اینکه انتشار این خبر در پایگاه اطلاع رسانی انجمن موسیقی ایران به نوعی آخرین خبر رسمی منتشر شده از سوی ستاد برگزاری جشنواره موسیقی نواحی بود. مسیری که دیگر اطلاع رسانی چندانی از روند جشنواره به رسانه ها ارسال نشد تا سرنوشت برگزاری دوره هفدهم فعلا در هاله ای از ابهام قرار گیرد.

۶ آذر ۱۴۰۳؛ اطلاعیه انجمن موسیقی و تمام ...!

غیر از یک یا دو مصاحبه موضوعی محمدعلی مرآتی دبیر این دوره از جشنواره با تعدادی از خبرگزاری ها آن هم درباره نکات شبهه برانگیزی که در متن فراخوان وجود داشت و وی ملزم به پاسخگوی درباره هر یک از آنها بود، خبر چندانی از سوی ستاد برگزاری جشنواره به عموم رسانه ها ارسال نمی شد.

تا اینکه روز ششم آذر بود که انجمن موسیقی ایران در پاسخ به یکی از خبرگزاری ها درباره علت تاخیر پیش آمده پیرامون جشنواره موسیقی نواحی توضیح داد: «قرار بود که مرحله اول جشنواره از ۱۸ مهر آغاز شود و کلیه اقدامات لازم برای برگزاری جشنواره صورت گرفته بود و کاملا آماده برگزاری بودیم. با این حال به علت تغییر معاونت هنری به ما اعلام شد که باید تا زمان مشخص شدن تکلیف معاون هنری، صبر کنیم. اکنون هم منتظر دستور خانم رضایی هستیم تا جشنواره را برگزار کنیم اما هنوز چیزی به ما ابلاغ نشده است. این در حالی است که کلیه اطلاعات لازم درباره برگزاری جشنواره را در اختیار ایشان قرار داده‌ و اعلام کرده‌ایم که به محض دریافت تأییدیه ایشان، جشنواره را برگزار می‌کنیم. اما هنوز تأییدی از سمت ایشان برای برگزاری جشنواره به ما ابلاغ نشده است.»

این توضیح در واقع تازه ترین خبری بود که از برگزاری هفدهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران در رسانه ها منتشر شد. مسیری که هنوز مشخص نیست چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد و باید دید که آیا در روزهای پیش رو پاسخ قطعی از سوی مراجع مرتبط با برگزاری این رویداد مهم منتشر می شود یا نه؟ فعلا آن چه مشخص است در دسترس نبودن رویداد مهمی است که باید هرچه زودتر درباره نحوه برگزاری آن اطلاع رسانی لازم انجام شود.